اختلال تعادل به بیماری ای گفته می شود که باعث می شود شما احساس سرگیجه و ناپایدار بودن داشته باشید. این حالت باعث می شود که شما هنگام ایستادن ، نشستن یا خوابیدن احساس کنید که در حال حرکت هستید یا اینکه احساس چرخیدن و شناور بودن به شما دست می دهد. یا اگر در حال راه رفتن باشید ناگهان احساس می کنید که در حال اوج گرفتن هستید.
همه افراد تاکنون احساس سرگیجه را تجربه کرده اند. اما واژه ی “سرگیجه “می تواند معانی مختلفی برای افراد مختلف داشته باشد .برای یک شخص سرگیجه ممکن است به معنی یک احساس زود گذر از حالت غش باشد و برای شخص دیگر می تواند احساس شدید دوران سر باشد که برای مدت زیادی ادامه پیدا می کند .
اختلالات تعادلی می توانند از مشکلات و بیماری های مختلفی در گوش داخلی و مغز نشئت بگیرند.اختلال تعادل می تواند به شدت فعالیت های روزمره را تحت تاثیر خود قرار داده و منجر به مشکلات روانی و عاطفی بشود.
علائم اختلال تعادل چیست ؟
اگر شما دچار اختلال تعادل شوید ممکن است هنگام راه رفتن تلو تلو بخورید یا هنگامی که می خواهید بایستید بالا و پایین بروید و بیفتید. ممکن است علایم دیگری مانند موارد زیر را نیز تجربه کنید :
سرگیجه یا دوران سر
افتادن یا احساس افتادن
سبکی سر ، احساس غش یا احساس شناور بودن
تاری دید
سر در گمی
علائم دیگر نیز شامل تهوع و استفراغ، اسهال ، تغییرات در ضربان قلب و فشار خون ، ترس ، اضطراب و یا وحشت می شود.این علائم ممکن است در دوره های زمانی کوتاه رفت و آمد داشته یا مدت زیادی ادامه پیدا کنند و در نهایت منجر به خستگی و افسردگی شوند.
چه چیزی باعث اختلالات تعادلی می شود؟
عوامل زیادی در ایجاد این مشکل نقش دارند که عبارتند از داروها ، عفونت گوش ، آسیب به سر یا هر چیز دیگری که گوش داخلی و مغز را تحت تاثیر قرار می دهد. هنگامی که به سرعت می خواهید بایستید فشار خون پایین می تواند منجر به سرگیجه شود. مشکلاتی که می تواند سیستم اسکلتی یا بصری را تحت تاثیر قرار دهد مانند آرتروز یا عدم تعادل عضلات چشم نیز می تواند باعث اختلالات تعادلی شود. ریسک ابتلا به اختلالات تعادلی با افزایش سن افزایش می یابد.
متاسفانه بسیاری از اختلالات تعادلی ناگهانی ایجاد می شوند بدون اینکه علتی داشته باشند .
بدن ما چگونه تعادل خود را حفظ می کند ؟
قدرت تعادلی شما به وارد شدن یک سری سینگنال به مغز از ارگان ها و ساختار های مختلف بدن بستگی دارد که همه ی آن ها با هم سیستم دهلیزی نامیده می شود. سیستم دهلیزی از یک ساختار پیچ و خم مانند شروع می شود که در گوش داخلی قرار دارد . این سیستم لابیرینت (labyrinth) نامیده می شود و از استخوان و بافت نرم تشکیل شده است.
در داخل لابیرینت ساختارهایی وجود دارد که به مجاری نیم دایره ای معروف است .این مجاری نیم دایره ای شامل سه مجرای پر از مایع می شود و حلقه هایی را تشکیل می دهد که تقریبا بر هم عمود هستند و هنگامی که سر شما می چرخد ، حرکت می کند یا بالا و پایین می رود به مغز شما اطلاع می دهند .در داخل هر مجرا ساختار ژل مانندی وجود دارد که که کوپولا (cupula) نامیده می شود و مانند یک پرده ی گوش ضخیم در سراسر مجرای آن کشیده شده است .کوپولا بر روی خوشه ای از سلول های حساس مویی می نشیند .هر سلول مویی پیوند های کوچک و باریکی دارد که استروسیلیا نامیده می شود و از کوپولا بیرون آمده اند.
هنگامی که شما سر خود را می چرخانید مایعات موجود در مجاری نیم دایره ای حرکت می کند و باعث می شود کوپولا انعطاف پیدا کند و این باعث می شود استروسیلیا خم شود. این خم شدن یک سیگنال عصبی تولید می کند که به مغز شما می گوید سرتان به کدام سمت چرخیده است.
بین مجاری نیم دایره ای و حلزون گوش دو ارگان به صورت افقی قرار گرفته است: کیسه های پر از مایعی به نام یوتریکل و ساکول. این ارگان ها وضعیت سر شما را با در نظر گرفتن جاذبه به مغزتان می گویند مانند وقتی که شما نشسته اید، به پشت تکیه داده اید، دراز کشیده اید و همین طور وقتی که سر شما در یک خط مستقیم (بالا، رو به جلو یا به پهلو) حرکت می کند.
یوتریکل و ساکول نیز سلول های حساس مویی دارند که کف و دیواره های هر عضو را پوشش داده است به همراه استروسیلیا که از داخل یک لایه ی پوشاننده ی ژل مانند گسترش پیدا کرده. این لایه ی ژل مانند در اینجا حاوی دانه های متراکم و کوچک کلسیم کربنات است که اتوکونیا (otoconia) نامیده می شود.موقعیت سر شما هر جایی که باشد جاذبه ی زمین این دانه را می کشد که بتواند استروسیلیا را حرکت دهد و موقعیت سر شما را به مغزتان اطلاع دهد. هر حرکتی از طرف سر، یک سیگنال ایجاد می کند که موقعیت سر را به مغزتان اطلاع می دهد .
هنگامی که شما حرکت می کنید، سیستم دهلیزی نیروهای مکانیکی از جمله نیروی جاذبه را تشخیص می دهد – نیروی جاذبه مجاری نیم دایره ای و ارگان های مرتبط را تحریک می کند. این ارگان ها با سیستم های حسی دیگری در بدن شما مانند بینایی و سیستم اسکلتی عضلانی همکاری می کنند تا موقعیت بدن شما را در حالت استراحت و حرکت کنترل کنند. این امر باعث می شود هنگامی که در حال راه رفتن و دویدن هستید بتوانید تعادل خود را حفظ کنید و یک وضعیت پایدار داشته باشید. علاوه بر این به متمرکز شدن چشم بر روی یک جسم خاص هنگامی که بدن تغییر وضعیت می دهد نیز کمک می کند.
وقتی که سیگنال های ایجاد شده از طرف این سیستم های حسی مختل شود، حس تعادل شما نیز مختل می شود. علاوه بر این اگر دچار ضعف، کندی، لرزش یا گرفتگی شده باشید ممکن است توانایی بدست آوردن تعادل شما کاهش پیدا کند. این امر خطر افتادن و آسیب دیدن را افزایش می دهد.
برخی از انواع اختلالات تعادلی
سرگیجه ی حمله ای وضعیتی خوش خیم یا BPPV: سرگیجه های کوتاه مدت و شدید که هنگام تغییر وضعیت سر ایجاد می شود. شاید این حالت را هنگامی به سمت پایین خم می شوید تا زیر چیزی نگاه کنید یا سر خود را خم می کنید تا بالای شانه هایتان را نگاه کنید و یا بر روی تخت خود غلت می خورید احساس کرده باشید. BPPV وقتی ایجاد می شود که جست و خیر اتوکونیا در یکی از کانال های نیم دایره ای و وزن در کوپولا را از دست می دهیم. کوپولا نمی تواند به خوبی خم شود و اطلاعات نادرست درباره موقعیت سر به مغزتان ارسال می کند و منجر به سرگیجه می شود. BPPV می تواند ناشی از ضربه به سر و کهولت سن باشد.
لابیرنتیت(التهاب گوش داخلی) : عفونت و التهاب گوش درونی که منجر به سرگیجه و از دست دادن تعادل می شود. این حالت اغلب با عفونت دستگاه تنفسی فوقانی مانند آنفولانزا مرتبط است.
بیماری منیر: این بیماری با سرگیجه، کاهش شنوایی، وزوز گوش و گرفتگی گوش تظاهر می یابد. ممکن است با تغییر حجم مایعات در بخش هایی از لابیرنت مرتبط باشد اما دلیل اصلی یا دلایل اصلی آن هنوز ناشناخته است.
التهاب عصب دهلیزی: یک التهاب در عصب دهلیزی که می تواند توسط یک ویروس ایجاد شود و در درجه ی اول باعث ایجاد سرگیجه می شود.
فیستول پری لنف: نشت مایع گوش داخلی به گوش میانی. این امر باعث ایجاد بی ثباتی می شود و با فعالیت کردن افزایش می یابد و اغلب با تهوع و سرگیجه همراه است. فیستول پری لنف می تواند در اثر آسیب به سر، تغییرات چشم گیر در فشار هوا (مثلا هنگام غواصی)، فعالیت بدنی یا عفونت مزمن گوش ایجاد شود. فیستول پری لنف در بعضی افراد مادر زادی است .
سندرم MdDS: احساس مداوم تکان خوردن به خصوص بعد از سفر دریایی. این احساس معمولا چند ساعت یا چند روز بعد از رسیدن به ساحل از بین می رود .در موارد شدید ممکن ماه ها یا سال ها ادامه داشته باشد و دلیل آن نیز ناشناخته است.
چگونه می توان اختلالات تعادلی را تشخیص داد ؟
تشخیص اختلالات تعادلی مشکل است. برای اینکه مشخص شود آیا شما دچار اختلال تعادل شده اید یا خیر دکترتان احتمالا شما را به یک متخصص گوش و حلق و بینی ارجاع می دهد. متخصص گوش و حلق و بینی یک پزشک و جراح است که در زمینه ی تشخیص و درمان بیماری ها و اختلالات مربوط به گوش، بینی، گردن و گلو تخصص دارد.
او ممکن است از شما بخواهد که تست شنوایی، آزمایش خون، آزمایش حرکات چشم و ماهیچه های کنترل کننده ی آنها را انجام دهید یا مطالعات عکس برداری از سر و مغز شما را انجام بدهد. یکی دیگر از آزمایش هایی که دکترتان می تواند انجام دهد این است که شما بر روی یک سکوی متحرک مخصوص که یک صفحه ی نمایش طرح دار روبریتان است قرار بگیرید و دکترتان واکنش شما را نسبت به حرکت سکو و تصاویر صفحه ی نمایش اندازه گیری کند.
اختلالات تعادلی چگونه درمان می شوند؟
اولین کاری که دکترتان باید برای درمان اختلال تعادل شما انجام دهد ( اگر اختلال تعادل داشته باشید ) این است که مطمئن شود اختلال تعادل شما از دارو یا بیماری دیگری نشئت نگرفته باشد. اگر اینچنین باشد دکترتان ابتدا آن بیماری را درمان می کند و داروهای دیگری برای شما تجویز می کند یا اگر درمان آن بیماری خارج از حوزه ی تخصصی او بود شما را به متخصص مربوطه ارجاع می دهد.
اگر شما BPPVداشته باشید دکترتان ممکن است ورزش های ساده ی خاصی به شما پیشنهاد کند مانند مانور اپلی. این مانور می تواند کمک کند تا اتوکونیا از کانال های نیم دایره ای رانده شود. در بسیاری از موارد یک جلسه کفایت می کند؛ بقیه ی افراد باید چند بار از این روش استفاده کنند تا سرگیجه ی آنها از بین برود.
اگر بیماری منیر در شما تشخیص داده شود ممکن است دکترتان پیشنهاد کند که تغییراتی در رژیم غذایی خود بدهید به عنوان مثال اگر سیگاری باشید باید سیگار را ترک کنید. داروهای ضد سرگیجه و ضد تهوع نیز می تواند برای شما سودمند باشد، اما ممکن است خواب آور باشد. داروهای دیگری مانند جنتامایسین (یک نوع آنتی بیوتیک) یا کورتیکو استروئید نیز می تواند مفید باشد. اگرچه جنتامایسین ممکن است سرگیجه را بهتر از کورتیکو استروئید کاهش دهد اما گاهی اوقات منجر به از دست دادن دائمی شنوایی می شود. در بعضی موارد که بیماری منیر وخیم است ممکن است لازم باشد ارگان های دهلیزی جراحی شود.
در برخی از افرادی که به اختلال تعادل مبتلا هستند ممکن است سرگیجه به طور کامل از بین نرود و باید به دنبال راهی برای مقابله با آن باشند. یک متخصص در زمینه توانبخشی دهلیزی می تواند به شما کمک کند تا طرح درمان فردی خودتان را ایجاد کرده و توسعه دهید.
با دکترتان مشورت کنید که آیا رانندگی برای شما خطر دارد یا خیر. همین طور در مورد راه هایی برای کاهش احتمال افتادن و صدمه دیدن در فعالیت های روزمره مانند بالا و پایین رفتن از نردبان، حمام رفتن یا ورزش کردن نیز صحبت کنید. برای کاهش ریسک آسیب ناشی از سرگیجه از راه رفتن در تاریکی اجتناب کنید. شما باید خارج از منزل از کفش هایی استفاده کنید که پاشنه ی کمی دارند و مخصوص پیاده روی هستند. اگر لازم بود از یک عصا یا واکر استفاده کنید یا منزل و محل کار خود را متناسب با شرایطتان تغییر دهید به عنوان مثال نرده نصب کنید.
اگر احساس کردم که اختلال تعادل دارم چه زمانی باید به دنبال درمان باشم؟
برای این کار بهتر است سوالات زیر را از خودتان بپرسید اگر به هر کدام از این سوال ها جواب مثبت دادید بهتر است با دکترتان در این مورد صحبت کنید:
آیا احساس بی ثباتی دارید ؟
آیا احساس می کنید که اتاق دور سرتان می چرخد؟
آیا هنگامی که نشسته اید یا ایستاده اید احساس می کنید که در حرکت هستید؟
آیا تعادل خود را از دست داده اید و به زمین می افتید؟
آیا احساس می کنید که در حال افتادن هستید؟
آیا احساس سرگیجه دارید امکان دارد غش کنید ؟
آیا دچار تاری دید شده اید؟
آیا تا به حال گیج شده اید ؟ – ندانید که در چه زمانی و در چه مکانی قرار دارید
منبع :http://www.drtaherian.com